Toàn cảnh trí tuệ nhân tạo toàn cầu: Xu hướng, Thách Thức và Triển Vọng Tương Lai

Trí tuệ nhân tạo (AI) không chỉ là xu hướng công nghệ mà còn trở thành yếu tố cốt lõi để phát triển quốc gia. Với tầm nhìn dài hạn, nhiều chính phủ đang tích cực thúc đẩy AI qua các chính sách, hạ tầng và đầu tư bài bản để giúp doanh nghiệp và quốc gia bứt tốc trong kỷ nguyên số hoá thông minh. 

Trong cuộc đua AI toàn cầu, mỗi quốc gia đang tận dụng những thế mạnh riêng để định hình lộ trình phát triển của mình. Hoa Kỳ dẫn đầu với Cách tiếp cận dựa trên thị trường tự do, được thúc đẩy bởi các tập đoàn công nghệ lớn và văn hóa đổi mới sáng tạo mạnh mẽ từ khu vực tư nhân. Trong khi đó, Trung Quốc phát triển theo chiến lược quốc gia từ trên xuống, coi AI là trụ cột cốt lõi cho chủ quyền số và năng lực cạnh tranh kinh tế. Ấn Độ đang nhanh chóng khẳng định vị thế như một cường quốc số, tận dụng lực lượng nhân sự công nghệ dồi dào và hệ sinh thái đổi mới ngày càng sôi động. Là đại diện cho sự vươn lên kỹ thuật số của Đông Nam Á, Indonesia cho thấy đà phát triển mạnh mẽ trong ứng dụng AI và chuyển đổi số. Các quốc gia này được chọn làm thị trường đại diện để phân tích các xu hướng AI từ nhiều góc độ khác nhau. 

I. Hoa Kỳ: Nhà đầu tư chiến lược và người dẫn dắt chính sách AI 

1. Các xu hướng mới nổi tại Mỹ 

Vốn đầu tư mạo hiểm cho AI trong quý II/2025 đã tăng vọt lên 55,6 tỷ USD – mức cao nhất trong hai năm qua, phản ánh sự quan tâm mạnh mẽ từ các nhà đầu tư vào công nghệ AI. Con số này đã tăng tới 47% so với mức 37,8 tỷ USD vào quý I, nhờ sự bùng nổ đầu tư vào các công ty khởi nghiệp AI, dựa trên báo cáo của Reuters. Trước đó, sau khi đạt đỉnh 97,5 tỷ USD vào quý IV/2021, dòng vốn này từng sụt giảm đáng kể do lãi suất cao, chạm đáy ở mức 35,4 tỷ USD vào quý II/2024. Tuy nhiên, xu hướng đang đảo chiều khi AI trở thành điểm sáng thu hút dòng tiền mới. 

2. Các chính sách hỗ trợ từ chính phủ 

Là một trong những trung tâm công nghệ hàng đầu thế giới, Hoa Kỳ đang thúc đẩy mạnh mẽ phát triển AI thông qua chiến lược quốc gia toàn diện – bao phủ hạ tầng, chính sách và nguồn nhân lực. Một bước ngoặt chính sách đáng chú ý diễn ra vào đầu năm 2025 dưới thời chính quyền Trump, với Sắc lệnh Hành pháp mang tên “Xóa bỏ rào cản đối với vai trò dẫn đầu của Hoa Kỳ trong lĩnh vực Trí tuệ nhân tạo.” Sắc lệnh này tập trung vào việc giảm bớt gánh nặng pháp lý và thúc đẩy đổi mới trong khu vực tư nhân, nhằm củng cố vị thế dẫn đầu của Hoa Kỳ trong cuộc đua AI toàn cầu.  

Tổng thể, Hoa Kỳ đang xây dựng một hệ sinh thái AI vững mạnh – được hậu thuẫn bởi dòng vốn tư nhân lớn, chính sách rõ ràng và các mô hình hợp tác công – tư hiệu quả. Đây là nền tảng chiến lược để duy trì vai trò dẫn đầu trong kỷ nguyên AI.

II. Trung Quốc: Kế hoạch hoá tập trung và tự chủ về công nghệ

1. Các xu hướng mới nổi tại Trung Quốc 

Trung Quốc đang đẩy mạnh đầu tư vào các lĩnh vực cốt lõi như chip AI nội địa, siêu máy tính, nền tảng dữ liệu lớn và robot tự hành – nhằm giảm phụ thuộc vào công nghệ phương Tây. Các tập đoàn công nghệ hàng đầu như Baidu, Alibaba, Tencent và Huawei giữ vai trò tiên phong, phối hợp cùng hệ sinh thái startup để thúc đẩy ứng dụng AI trên diện rộng – từ giao thông, y tế, tài chính đến quốc phòng.

Theo đúng định hướng trở thành quốc gia dẫn đầu về AI, Trung Quốc dự kiến rót gần 100 tỷ USD vào lĩnh vực này trước năm 2025 – trong đó hơn một nửa là từ các chương trình do nhà nước dẫn dắt. Khoản đầu tư này nằm trong khuôn khổ Kế hoạch Phát triển AI Thế hệ mới, đóng vai trò then chốt trong tầm nhìn dài hạn đưa AI trở thành trụ cột của năng lực cạnh tranh quốc gia vào năm 2030.

2. Các chính sách hỗ trợ từ chính phủ 

Trung Quốc đang định hình một lộ trình phát triển AI riêng biệt, dựa trên điều phối tập trung từ nhà nước và vai trò dẫn dắt của các thiết chế quốc gia. Những nỗ lực gần đây tập trung vào xây dựng chuỗi cung ứng AI độc lập, củng cố các công nghệ chiến lược như chip tiên tiến, mô hình ngôn ngữ lớn và hạ tầng dữ liệu mang tính chủ quyền.

Bên cạnh đó, Trung Quốc cũng đang đi đầu trong xây dựng cơ chế quản trị AI toàn cầu – với hơn 1.400 thuật toán đã được đăng ký và hàng loạt khung pháp lý cho AI tạo sinh, trách nhiệm thuật toán và sử dụng dữ liệu công bằng.

Không đi theo các mô hình sẵn có, Trung Quốc đang chủ động xuất khẩu cách tiếp cận quản trị và tiêu chuẩn kỹ thuật riêng – thể hiện rõ tham vọng không chỉ dẫn đầu về tốc độ, mà còn định hình “luật chơi” của kỷ nguyên AI toàn cầu. 

III. Ấn Độ: Cường quốc toàn cầu về đổi mới và hệ sinh thái khởi nghiệp 

Trong một thế giới đang chuyển mình về hệ thống thông minh và các quy trình tự động, Ấn Độ đã trở thành một trong những quốc gia quan trọng nhất trong cuộc cách mạng số, với một nguồn lực nhân sự tài năng và ngành công nghệ phát triển mạnh mẽ. Con đường phát triển AI của Ấn Độ được hình thành bởi các xu hướng nổi bật trong khu vực tư nhân và sự hỗ trợ vững chắc từ phía chính phủ. 

1. Các xu hướng mới nổi tại Ấn Độ 

Ấn Độ đang chứng kiến nhiều xu hướng nổi bật trong quá trình phát triển AI, trong đó sự trỗi dậy của các startup ứng dụng AI là điểm nhấn đáng chú ý. Theo số liệu từ Statista (2025), thị trường AI tại Ấn Độ hiện được định giá từ 7–10 tỷ USD và dự kiến sẽ đạt 31,94 tỷ USD vào năm 2031, tương ứng với tốc độ tăng trưởng kép hàng năm (CAGR) là 26,37%. Sự tăng trưởng vượt bậc này cho thấy quy mô thị trường có thể tăng gấp hơn 4 lần chỉ trong vòng sáu năm. 

Yếu tố thúc đẩy chính nằm ở nguồn nhân lực công nghệ dồi dào của Ấn Độ cùng làn sóng startup AI đang định hình một hệ sinh thái đổi mới năng động. Trong vài năm gần đây, gần 3.000 startup AI đã ra đời, đóng góp đáng kể cho các lĩnh vực như chẩn đoán y tế, tự động hóa nông nghiệp, công nghệ tài chính (fintech), và xử lý ngôn ngữ. Những startup này đang tận dụng AI để phát triển các giải pháp đột phá như chẩn đoán y tế cá nhân hóa và kỹ thuật canh tác chính xác. Với hệ sinh thái khởi nghiệp AI đang phát triển mạnh mẽ, Ấn Độ đang tiến gần đến mục tiêu trở thành hệ sinh thái startup lớn thứ ba thế giới. 

Ngoài ra, các chatbot AI, trợ lý ảo và giải pháp dịch vụ khách hàng tự động cũng đang trở thành xu hướng mới nổi đối với các doanh nghiệp ở mọi quy mô, vì chúng mang lại hiệu quả cao và giảm đáng kể chi phí vận hành. Xu hướng này dự kiến sẽ tiếp tục phát triển mạnh mẽ hơn nữa khi các công ty ngày càng tập trung vào việc cải thiện trải nghiệm khách hàng và tối ưu hóa các quy trình hoạt động của họ. 

2. Các chính sách hỗ trợ từ chính phủ 

Với tham vọng đưa Ấn Độ trở thành một nhà lãnh đạo toàn cầu trong lĩnh vực AI ở các ngành như y tế, nông nghiệp và giáo dục, chính phủ Ấn Độ đã triển khai “Chiến Lược Quốc Gia Về Trí Tuệ Nhân Tạo” vào năm 2018. Đây là một trong những hành động cốt lõi dẫn đến sự chuyển mình lớn trong công nghệ của Ấn Độ. Chính phủ cũng đã thiết lập các quỹ nghiên cứu và phát triển AI nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo và xây dựng các phòng thí nghiệm AI. Mục tiêu của chính phủ Ấn Độ là tăng cường năng lực công nghệ AI quốc gia và xây dựng một nền tảng vững chắc để thúc đẩy đổi mới sáng tạo trong đa lĩnh vực. 

Hơn nữa, chính phủ Ấn Độ cũng đang thúc đẩy hợp tác với các công ty công nghệ toàn cầu như Google, Microsoft và IBM. Các mối quan hệ hợp tác này giúp Ấn Độ tiếp cận các công nghệ AI tiên tiến nhất và triển khai chúng với quy mô địa phương, chẳng hạn như trong nông nghiệp, quy hoạch đô thị và quản lý thiên tai. 

IV. Sự trỗi dậy của AI tại Indonesia  

1. Các xu hướng mới nổi tại Indonesia 

Hệ sinh thái trí tuệ nhân tạo của Indonesia trong những năm gần đây đã thu hút sự chú ý lớn từ cộng đồng quốc tế. Xu hướng đầu tư vào AI để chuyển đổi một quốc gia vốn đang thiếu hụt khung pháp lý toàn diện, thiếu hụt các quy định rõ ràng về việc sử dụng và đào tạo các chuyên gia trong lĩnh vực AI đang trở nên rất quan trọng đối với Indonesia. Vào năm 2024, đất nước này đã chứng kiến sự gia tăng đầu tư từ những nhà đầu tư nước ngoài vào lĩnh vực AI. Với hai đối tác lớn nổi bật như NVIDIA và Microsoft, Indonesia đã đánh dấu vai trò ngày càng lớn của mình trong sự đổi mới công nghệ toàn cầu. NVIDIA đã hợp tác với PT Indosat để đầu tư 200 triệu USD vào một nhà máy AI và chương trình phát triển kỹ năng tại Surakarta, nhằm xây dựng năng lực AI địa phương và cung cấp cơ sở hạ tầng cần thiết để thúc đẩy phát triển những sáng kiến công nghệ mới trong tương lai. 

Tiếp theo đó, Microsoft đã cam kết đầu tư 1,7 tỷ USD vào việc xây dựng cơ sở hạ tầng điện toán đám mây và trí tuệ nhân tạo tại Indonesia. Trong khuôn khổ đầu tư này, Microsoft dự định đào tạo 840.000 chuyên gia, nâng cao nguồn nhân lực AI của đất nước và trang bị cho lực lượng lao động những kỹ năng quan trọng. Những khoản đầu tư này không chỉ đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy sự phát triển công nghệ và nâng cao cơ sở hạ tầng số của Indonesia mà còn thể hiện sự tin tưởng ngày càng tăng của quốc tế vào tiềm năng AI của đất nước này. 

2. Các chính sách hỗ trợ từ chính phủ 

Vào tháng 8 năm 2020, chính phủ Indonesia đã ra mắt “Chiến Lược Quốc Gia Về AI 2020–2045”, một chiến lược quan trọng nhằm biến Indonesia từ một nền kinh tế dựa vào tài nguyên thành một nền kinh tế sáng tạo. Chiến lược này vạch ra một lộ trình toàn diện cho sự phát triển AI trong từng lĩnh vực, với năm trụ cột chính: Đạo đức và Chính sách, Cơ sở hạ tầng và Dữ liệu, Phát triển Nguồn Nhân Lực, R&D và Đổi mới Công nghiệp, và Triển khai Theo Ngành. 

Ngoài ra, chính phủ Indonesia cũng đang thúc đẩy sự phát triển của AI thông qua nhiều dự án hợp tác với các doanh nghiệp lớn để triển khai các giải pháp tiên tiến nhằm cải thiện năng lực AI. Các dự án này từ chính phủ đang được thực hiện trên nhiều lĩnh vực, với mục tiêu cải thiện công nghệ AI và cơ sở hạ tầng. Để hỗ trợ mục tiêu này, chính phủ đang hợp tác với các doanh nghiệp địa phương để thực hiện và triển khai các dự án AI, bao gồm cả những dự án nghiên cứu và phát triển nhằm cải tiến các mô hình ngôn ngữ lớn (LLM). Ngoài ra, chính phủ cũng đang thúc đẩy sự phát triển của Interactive GenAI, nhằm hỗ trợ các doanh nghiệp trong việc thúc đẩy sự đổi mới và tăng trưởng trong lĩnh vực trí tuệ nhân tạo. 

V. Các xu hướng và chính sách hỗ trợ của chính phủ tại các nước khác: 

Các quốc gia đang ngày càng chú trọng vào việc phát triển công nghệ AI, mỗi cường quốc đều có những phương pháp tiếp cận riêng biệt tùy thuộc vào nhu cầu và mục tiêu cụ thể của họ. Ví dụ như tại đất nước Nhật Bản, chiến lược AI của họ tập trung vào việc tích hợp AI vào xã hội để giải quyết các vấn đề liên quan tới sự già hóa dân số, trong khi đó, Canada lại đang chú trọng vào việc nâng cao năng lực nghiên cứu AI thông qua các dự án của chính phủ như “Chiến lược trí tuệ nhân tạo toàn quốc”. 

Ở mặt khác, các quốc gia như Nga và Hàn Quốc coi AI là công cụ quan trọng để tăng cường an ninh quốc gia và nâng cao sức mạnh kinh tế, họ chủ yếu đầu tư vào các công nghệ quốc phòng, robot và hệ thống tự động. Trong khi đó, ở khu vực Trung Đông, các quốc gia như Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất và Saudi Arabia đang tận dụng AI để thúc đẩy sự đa dạng hóa cho nền kinh tế, khuyến khích đổi mới sáng tạo và triển khai các giải pháp thành phố thông minh. 

VI. Những rủi ro và thách thức AI mang lại: 

Mặc dù Trí tuệ Nhân tạo mang lại tiềm năng to lớn cho sự phát triển kinh tế và lợi ích xã hội, nhưng nó cũng đồng thời đặt ra một loạt những thách thức và rủi ro phức tạp. Những mối quan ngại lớn nhất trong số này là các vấn đề liên quan đến quyền riêng tư dữ liệu, thiên lệch trong thuật toán, và khả năng giám sát hàng loạt. Khi AI tiếp tục tự động hóa các công việc, sự lo ngại về việc thay thế lao động ngày càng gia tăng, đặc biệt là trong những ngành nghề phụ thuộc vào các công việc tay chân và mang tính chất lặp đi lặp lại. Hơn nữa, việc sử dụng rộng rãi AI trong xử lý dữ liệu dấy lên những lo ngại nghiêm trọng về quyền riêng tư và an ninh, khi thông tin cá nhân dễ bị xâm phạm, lạm dụng hoặc giám sát trái phép. 

Cuối cùng là sự phát triển của công nghệ deepfake đang đặt ra những nguy cơ lớn đối với độ tin cậy của thông tin, khi nội dung do AI tạo ra có thể bị lợi dụng để truyền tải những thông điệp sai lệch. 

VII. Những triển vọng và cơ hội trong tương lai: 

Trí tuệ nhân tạo đang phát triển nhanh chóng và trở thành một yếu tố quan trọng thúc đẩy sự tiến bộ toàn cầu. Trong thập kỷ tới, AI được dự báo sẽ tiếp tục cách mạng hóa cách các doanh nghiệp vận hành, mở ra một làn sóng đổi mới, linh hoạt hơn và hiện đại hơn. Theo báo cáo của PwC năm 2024, AI có thể đóng góp lên đến 15,7 nghìn tỷ đô la vào nền kinh tế toàn cầu vào năm 2030, chủ yếu thông qua tăng năng suất, tự động hóa các công việc thường xuyên và tạo ra các thị trường và dịch vụ mới.  

Ngoài ra, thay vì gây mất việc làm như những gì mọi người đang lo ngại, AI đang chứng tỏ mình là yếu tố thúc đẩy sự phát triển của các cơ hội nghề nghiệp. Theo báo cáo "Tương lai công việc" của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (2025) dự báo rằng, mặc dù AI sẽ tự động hóa một số công việc, nhưng nó cũng sẽ tạo ra 78 triệu việc làm mới trên toàn cầu, đặc biệt trong các lĩnh vực khoa học dữ liệu, quản trị AI, các ngành sáng tạo và hạ tầng kỹ thuật số. Đặc biệt, các ngành có mức độ tiếp xúc cao với AI đã báo cáo mức tăng lương nhanh hơn và nhu cầu cao hơn đối với các chuyên gia có kỹ năng chuyên môn cao.