AI cho An ninh mạng – An ninh mạng cho AI: Hai chiều của một bức tranh đang định hình tương lai số

Trong vài năm trở lại đây, trí tuệ nhân tạo (AI) phát triển với tốc độ chưa từng có, mở ra vô số cơ hội đổi mới cho doanh nghiệp và xã hội, đồng thời đẩy bối cảnh an ninh mạng trở nên phức tạp, tinh vi và khó lường hơn. Những cuộc tấn công mạng sử dụng AI, các chiến dịch tấn công được cá nhân hóa, mô hình bị đánh lừa bởi dữ liệu giả đang tạo ra sức ép chưa từng thấy lên đội ngũ lãnh đạo công nghệ. Giữa những biến động ấy, câu chuyện về AI và an ninh mạng không còn là hai chủ đề tách rời mà trở thành hai mặt của cùng một bức tranh lớn - nơi cả cơ hội lẫn rủi ro đều song hành. 

Tại buổi chia sẻ trong khuôn khổ sự kiện về An toàn dữ liệu doanh nghiệp trong kỷ nguyên AI bùng nổ dành cho các lãnh đạo, startup công nghệ, anh Đặng Hải Sơn - Offensive Security Manager, FPT Smart Cloud, Tập đoàn FPT, khẳng định:“Mối quan hệ giữa AI và An ninh mạng đã chuyển từ trạng thái tuyến tính sang trạng thái tương hỗ phức tạp: AI giúp tăng cường năng lực phòng thủ, nhưng đồng thời việc ứng dụng AI lại tạo ra những lỗ hổng và bề mặt tấn công mới. Hai chiều này không thể tách rời - tổ chức muốn tận dụng AI thì phải hiểu đầy đủ cách AI can thiệp vào an ninh mạng và ngược lại, muốn vận hành AI một cách an toàn thì phải có nền tảng an ninh mạng đủ mạnh để kiểm soát.” 

AI cho an ninh mạng: Cơ hội hình thành lớp phòng thủ chủ động thế hệ mới 

Từ góc nhìn phòng thủ, AI đang mở ra một kỷ nguyên mới cho lĩnh vực an ninh mạng. Trước đây, các hệ thống bảo mật phần lớn dựa vào quy tắc cố định và khả năng phân tích thủ công của con người. Điều này dẫn đến tình trạng quá tải: đội ngũ SOC phải xử lý hàng nghìn cảnh báo mỗi ngày, rất nhiều trong số đó là cảnh báo giả, khiến phản ứng chậm trễ và tạo khoảng trống cho kẻ tấn công.  

Sự xuất hiện của AI đã thay đổi hoàn toàn cục diện này. AI có thể phân tích dữ liệu bảo mật theo thời gian thực và học từ các mẫu tấn công trong quá khứ để dự đoán rủi ro trước khi sự cố xảy ra. Những mô hình học sâu giúp hệ thống nhận diện nhanh các hành vi bất thường trong lưu lượng mạng, từ đó phát hiện những mối đe dọa mà con người khó nhận ra. Quan trọng hơn, AI còn cho phép tự động hóa phản ứng - một máy chủ bị nghi ngờ có hành vi bất thường có thể được cô lập ngay lập tức mà không phải chờ sự can thiệp của chuyên gia. Điều này rút ngắn thời gian phản ứng từ hàng giờ xuống còn vài phút, tạo nên một hệ thống phòng thủ chủ động thay vì chỉ theo kiểu “chữa cháy” như trước. 

Nhưng AI không thay thế con người. Như anh Sơn nhấn mạnh:“Cần dùng trí tuệ của con người kết hợp với tốc độ của AI để đưa ra quyết định cuối cùng.” Sự kết hợp giữa AI và con người tạo nên một mô hình phòng thủ lai vừa linh hoạt, vừa có chiều sâu, vừa tận dụng được tốc độ xử lý của máy tính vừa giữ được khả năng phán đoán chiến lược của con người. Chính sự bổ sung cho nhau này đang định hình lại cách các doanh nghiệp tổ chức vận hành an ninh mạng trong thời đại số. 

An ninh mạng cho AI: Khi chính hệ thống AI trở thành mục tiêu tấn công 

Ở chiều ngược lại, AI không chỉ là công cụ hỗ trợ phòng thủ mà chính nó cũng trở thành một tài sản giá trị cao và vì vậy luôn nằm trong tầm ngắm của các hacker. Các mô hình AI có thể bị thao túng chỉ bằng những tín hiệu nhỏ đến mức con người khó nhận ra. Những cuộc tấn công đối kháng (adversarial attack) có thể khiến hệ thống nhận diện hình ảnh hiểu sai biển báo, làm lệch quyết định của mô hình hỗ trợ xe tự lái và trực tiếp đe dọa an toàn con người. 

Nghiêm trọng hơn là các hình thức tấn công sâu vào quá trình phát triển mô hình như đầu độc dữ liệu (data poisoning), khi dữ liệu độc hại được đưa vào giai đoạn huấn luyện khiến mô hình hoạt động sai lệch một cách âm thầm. Cùng với đó là chèn lệnh/prompt độc hại (prompt injection) - một kỹ thuật ngày càng phổ biến trong thời đại GenAI - khi các chỉ thị độc hại được giấu trong email, tệp tài liệu hoặc đường link, buộc mô hình phải thực thi những hành động vượt ngoài phạm vi an toàn đã được thiết lập và có thể dẫn đến rò rỉ dữ liệu nhạy cảm. 

Những nguy cơ này cho thấy một thực tế rõ ràng: AI không được bảo vệ đúng cách có thể trở thành điểm yếu chí mạng, gây ra rủi ro lớn hơn rất nhiều so với những sự cố mất dữ liệu truyền thống.  

Chính vì vậy, doanh nghiệp cần xây dựng một kiến trúc an ninh dành cho AI theo nhiều lớp, bao gồm bảo vệ dữ liệu, bảo vệ mô hình, bảo vệ hạ tầng triển khai và kiểm soát toàn bộ quá trình vận hành. Điều này đòi hỏi mã hóa dữ liệu và mô hình, tách biệt môi trường xử lý, giám sát hành vi mô hình theo thời gian thực, thực hiện red-teaming chuyên biệt cho AI và tuân thủ các tiêu chuẩn quốc tế như ISO, NIST AI RMF hay EU AI Act để bảo đảm hệ thống AI hoạt động an toàn, bền vững và đáng tin cậy. 

Hai chiều - Một bức tranh thống nhất 

Khi nhìn vào cả hai hướng - AI hỗ trợ an ninh mạng và an ninh mạng bảo vệ AI - có thể thấy rõ đây không còn là hai chiều hướng phát triển tách biệt với nhau. AI càng phát triển mạnh thì an ninh mạng càng cần đầu tư sâu để bảo vệ AI. Và chỉ khi nền tảng an ninh mạng đủ vững chắc, doanh nghiệp mới có khả năng để triển khai AI một cách an toàn, tận dụng trọn vẹn giá trị mà công nghệ này mang lại. 

Trong phần kết của bài chia sẻ, anh Sơn nhấn mạnh thông điệp dành cho các nhà lãnh đạo: “AI không chờ đợi ai - Lãnh đạo cũng phải hành động ngay.” Doanh nghiệp không thể đợi đến khi sự cố xảy ra mới nghĩ đến việc bảo vệ AI. Thay vào đó, cần nhìn nhận đúng cả cơ hội và rủi ro, đưa an toàn vào ngay từ giai đoạn thiết kế, xem bảo mật AI như một phần của quản trị rủi ro tổng thể và đầu tư đúng mức cho những năng lực an ninh trọng yếu. 

AI đang thay đổi mọi thứ với tốc độ nhanh hơn khả năng thích ứng của nhiều tổ chức. Những doanh nghiệp hành động sớm - xây dựng nền tảng an ninh vững chắc, chủ động trong chiến lược AI – sẽ là những doanh nghiệp dẫn đầu trong quá trình chuyển đổi số. Trong hành trình đó, FPT tiếp tục đóng vai trò đồng hành, mang đến các nền tảng Cloud và giải pháp AI được thiết kế theo tiêu chuẩn an toàn quốc tế, vận hành an ninh mạng toàn diện với mục tiêu không chỉ là hỗ trợ doanh nghiệp ứng dụng AI, mà là giúp ứng dụng AI một cách an toàn, bền vững để tiến xa hơn trong kỷ nguyên số. 

Lắng nghe chia sẻ đầy đủ của anh Đặng Hải Sơn về bức tranh hai chiều của AI và An ninh mạng tại đây.

Liên hệ với chúng tôi để được tư vấn chi tiết về các giải pháp, dịch vụ của FPT Cloud  

• Hotline: 1900 638 399     
• Email: [email protected]     
• Support: m.me/fptsmartcloud